Η παράσταση του Αγίου Δημητρίου, Δια συνδρομής και δαπάνης Δ. Γoύσιου 1874

Μια αναλυτική περιγραφή – αναφορά στην τοιχογραφία που είναι αφιερωμένη στον πολιούχο Αγ. Δημήτριο και βρίσκεται στην είσοδο του ναού στο Κάτω Νευροκόπι.

Η παράσταση του Αγίου Δημητρίου του εξωνάρθηκος εις το τύμπανο της δυτικής θύρας του ναού και κάτωθεν της Δευτέρας Παρουσίας, εικονίζει τον Άγιον φονεύοντα με το δόρυ πολεμιστή ,ο οποίος έχει πέσει υπτίως και του οποίου ο ίππος φεύγων προς τα αριστερά, στρέφει την κεφαλήν στον κατά γης κείμενον αναβάτη του. Άνω δεξιά εις το βάθος παριστάνεται πόλις περιβαλλόμενη υπό τοίχων πλησίον θαλάσσης όπου διακρίνονται πλοία. Κάτω δεξιά εικονίζεται μια εξάγωνος κρήνη όπου ένα βόδι πίνει νερό. Εις το κάτω μέρος της όλης παραστάσεως και εις το μέσον, εντός ειληταρίου εκτυλισσόμενου οριζοντίως, ευρίσκεται η επιγραφή : Δια συνδρομής και δαπάνης Δ. Γουσιου 1874.
Ο τύπος αυτός του Αγίου Δημητρίου ως πολεμιστού έφιππου φονεύοντος εχθρό είναι ο γνωστός τύπος του Αγίου ο οποίος φονεύει τον Τσάρο των Βουλγάρων Ιωαννίτζην (Σκυλογιάννην) πολιορκούνταν την Θεσσαλονίκην κατά το 1207.Ο μοναχός εις τα νώτα του ίππου του Αγίου είναι ο εις τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου αναφερόμενος αρχιεπίσκοπος Κυπριανός τον οποίον έσωσε ο άγιος ότε αυτός ήτο αιχμάλωτος των βαρβάρων. Ο ίππος του ηττημένου Σκυλογιάννη ο οποίος παρεισφρέει εις την παράστασιν αυτήν σχετίζεται με παλαιότερο θαύμα του Αγίου.
Η πόλις έχει τον συμβατικό χαρακτήρα των πόλεων όπως παριστάνονται και εις την σκήνη της Βαϊοφόρου με τα συνήθη εντός των τειχών οικοδομήματα Η θάλασσα όμως με τα αρμενίζοντα πλοία είναι ενδιαφέρον στοιχείο και φανερώνει την επιθυμία των ζωγράφων να καταστήσουν σαφές ότι πρόκειται περί της Θεσσαλονίκης. Εις χαλκογραφία του 1806 υπάρχει υπεράνω της πόλεως και του λιμένος με τα πλοία η επιγραφή: Θεσσαλονίκη.
Νέον όμως στοιχείο το οποίον παρεμβάλλεται εις την παράστασιν αυτήν είναι η κρήνη με το βόδι, στοιχείο το οποίον δεν έτυχε, εγώ τουλάχιστον, να έχω ιδεί αλλαχού εις εικόνα του Αγίου Δημητρίου.
Η όλη παράστασης έχει λαϊκό χαρακτήρα ,ομοιάζει δε ως προς την τεχνική του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, Τα χρώματα είναι ανοικτά και φωτεινά, διαπνέεται δε από ρεαλισμό και αφέλεια. Αί απότομοι και ζωηρέ κινήσεις των ίππων καθώς και του Σκυλογιάννη είναι πολύ εκφραστικά.
Η θέσης της τοιχογραφίας αυτής δεικνύει σαφώς ότι η εκκλησία τιμάται εις το όνομα του Αγίου Δημητρίου, το αυτό δε συμβαίνει και εις το Περιθώριο όπου ο Άγιος Νικόλαος παριστάνεται άνωθεν της δυτικής θύρας του ομώνυμου ναού.
Η εικών του Αγίου Δημήτριου δεξιά της Θεοτόκου, επί του τέμπλου, παριστάνει τον Άγιο φονεύοντα τον Σλυλογιάννη, παρουσιάζει όμως και διαφοράς ως προς την παράστασιν του εξωνάρθηκος. Πρώτον εδώ ο ίππος του Σκυλογιάννη είναι και αυτός κατά γης όπως και ο Σκυλογιάννης κάτωθεν του ίππου του Αγίου Δημητρίου και δεύτερον ,η παράστασης του τοπίου και της πόλεως εις το βάθος έχει υποστεί την ιταλική επίδρασιν. Η διαφορά έγκειται εις την τεχνοτροπία ,η οποία εις την εικόνα του τέμπλου είναι η του Άθω αυτής της εποχής.

Ιστορικές πληροφορίες περί της ενταύθα Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος του μητροπολίτου Θεοδώρητου και την Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών

Από την προσωπική σελίδα στο fb του εξαιρετικού κ. Άγγελου Γούσιου, https://www.facebook.com/aggelos.gousios