Μνήμη Παρυάδρη…(Δημήτρης Παπαδόπουλος)

…στα λίγα πράματα που θέλω πλέον να βαστώ στο μυαλό, είναι η μνήμη ενός ανθρώπου, φίλου, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή και θα μπορούσε, πολλά ακόμα να δώσει, στην έρευνα, στη μουσική, στην ποντιακή λαογραφία, το τραγούδι, στην ποίηση…

Γράφω για τον Δημήτρη Παπαδόπουλο, τον Μηχανικό, τον Παρυάδρη…Έγραψε τόσα πολλά για τη γη των νοσταλγών του Πόντου και με έναν καημό, που έβγαινε μέσα από την ψυχή του, για τον λουλουδιασμένο τόπο της Ματσούκας, με τα πολλά νερά και τα παρχάρια, επάνω στην οροσειρά των βουνών Παρυάδρη και γι αυτό πήρε το προσωνύμιο, Παρυάδρης. Έτσι ήταν και η διαδικτυακή σελίδα που έφτιαξε,www.pariadris.gr, που έσβησε πλέον, το αρχείο υπάρχει και που το έβλεπε τότε πολύς κόσμος και τον θαύμαζαν και συνομιλούσαν τηλεφωνικά μαζί του. Τον διαβάζεις και δακρύζεις, τον θυμάσαι και σωπαίνεις και σκέφτεσαι και απορείς και απομένεις, ο φίλος μας, ο Παρυάδρης.

Με το όνομα αυτό κι ο υπέροχος λυράρης, Μιχάλης Καλιοτζίδης το 1992, έκανε ένα μουσικό cd, με στίχους του Τάκη, του Μηχανικού μας και με τίτλο: “Ο Μιχάλης Καλιοτζίδης παίζει και τραγουδάει, Παρυάδρη” κι ανάμεσα ξεχωρίζει το, “Πεταλήτρα πέτανεν”, που επικόλλησα!

Ανάρτησα κι ένα ποίημα του, που έγραψε στο Περιθώρι, 1984, αφιέρωμα στη λύρα και στους δυο δεξιοτέχνες λυράρηδες, τον Λάμπον Πατουλίδη και τον Λάμπη Τιλκερίδη… Ήταν και άριστος κατασκευαστής, λύρας… Με τον Παρυάδρη, πολλές κασέτες από παρακάθια, που συμμετείχε σε πολλά και αυτός, μετατρέπαμε σε ψηφιακή μορφή, ένας ολόκληρος μουσικός θησαυρός, πρώτης και δεύτερης γενιάς προσφύγων καλλιτεχνών κι ανάμεσα κι αυτή του φημισμένου αείμνηστου λυράρη, Χαράλαμπου Πατουλίδη, του δεύτερου Γώγου, πως τον αποκαλούσαν στην περιοχή μας και προσεχώς θα την προβάλουμε …

Η λύρα

Ο Λάμπον παίζ’’ τη λύραν ατ’ σιμώστεν γεροντάδες

γυναίκ’ αγούρ’ κι οσπιτιανοί παιδία και νυφάδες.

Ακούστ’ ατεν πως τραγωδεί μουράτια και σεβντάδες

χαράντας και παράπονα κι ανοί’ει κρυφά γεράδες,

Παρχαραέρα ας σα δεξιά, σύρ’ το τοξάρ’ς σα κόρδας

πάει κι έρται οξωπίσ’ και λείχ’ , μελών κι άλλο ‘κί σκούται

ς σην δέβαν ‘γβάλ’ κωδώνισμαν , ς σην έλαν κελα’δίας

κι ας σα ζεβρά, τα δάχτυλα, ντό κρούγ’νε δαχτυλέας

θαρρώ μετρώ ολοκάθαρα, τ’ έναν οπίσ’ ας σ’ άλλο

πως σκούνταν και χαμοπετούν σουρία πεταζήτριας.

Αοίκον παίγ’νιαν άμον μέλ’ κχύεται ας ση λύραν

καρδία μ’ στα και τρύγεσον κι αφ’ς και ς σά τσόλια μοίραν *.

Όσον εγώ θα τραγωδώ, γλυκέα παίξον λύρα.

Θαρώ η παίγ’νια σ’ έν’ δροσή, ντό ρούζ’ ς σά χαρταρόπα,

κατάνυχτα, κι όταν μερών, πιν’ ν’ άτεν τα πουλόπα.

Όσον εγώ θα τραγωδώ, γλυκέα παίξον λύρα.

Θαρώ ς σ’ ορμίν πως κελα’δεί το έχ’ τη μεληδόνας

όνταν κλωσσά, Καλομηνά, τ’ ωβά απέσ’ ς ση φωλέαν

Όσον εγώ θα τραγωδώ, γλυκέα παίξον λύρα.

Θαρών τ’ ορμίν μοιρολογά, τα κρένερα φτυλίουν

όνταν αφίν ‘νε τα ψηλά, να πάν’ σα χαμελώνας.

Όσον εγω θα τραγωδώ, γλυκέα παίξον λύρα.

και με το κοτσοδάχτυλον, ντο κλώθ’ τα δαχτυλέας

να κλώσκουμαι ξαν’ ‘ς σον παρχάρ’ και ‘ς σου κυρού μ’ τα μέρια χρόνια και τριχιλιόχρονα, οπίς’ κι απ’ όθεν έρθα,

κι επέκει τριχιλιόχρονα εγώ ν’ εμπροδιαβαίνω.

Με τ’ έναν παίγνια σ’ μαναχόν γερώ κι αμάν νεούμαι.

Όσον εγώ θα τραγωδώ, γλυκέα παίξον λύρα.

‘Σ σά τρία δαχτυλέας-ι-σ, παίρν’νε χορόν τα λόγια μ’

κι άλλο ‘ς στήθια μ’ ‘κι εχωρούν και ‘κχύουν τραγωδίας.

Όσον εγώ θα τραγωγώ, γλυκέα παίξον λύρα.

Έναν μικρόν παρχαροπούλ’, κατεφορίτ’ ακούστεν,

από ψηλόν ραχίν απάν’ κι από μικρόν χωρίον

βοσκίζ’ τα τραγωδίας-ι-μ’ ‘ς σ’ Ήλιονος τα Παρχάρια.

* μοίρα= μερτικό

4 του Μαρτίς ‘ς σα 1984

Δημήτρης Παπαδόπουλος

Χαρίζ’ άτο ‘ς σον λυριτζήν Πατούλ’ Λάμπον

ας σο Περιθώρ’ τη Δράμας με το γλυκύν

τη παίγνιαν και ‘ς σον μάστοραν τη λύρας,

τον Λάμπον του Τιλκερ’ ας σην Δράμαν που

ή παίγνια τ’ σ’ κών’ αν’ τ’ αποθαμέν ‘τς.

Σπύρος Αμάραντος