Οχυρό Περιθώρι

Βρίσκεται Β.Δ του χωρίου Περιθώρι στις ανατολικούς κλιτύες του Καρά όρους.

Αποστολή του σε συνδυασμό με τα οχυρά Παρταλούσκα και Μαλιάγκα ήταν η απαγόρευση των οδεύσεων προς Κάτω Βροντού και στενωπό Βαθυτόπου.

Αποτελούνταν από τρία στεγανά συγκροτήματα και περιελάμβανε επτά απλά και τέσσερα διπλά πολυβολεία, ένα σύνθετο διπλό πολυβολείο-αντιαρματικό, δύο αντιαρματικά πολυβολεία, δύο ολμοβολεία, τρία παρατηρητήρια, ένα τριπλό βομβιδοβολείο, μία έξοδο με παρατηρητήριο, μία έξοδο με πολυβόλο και δύο απλές εξόδους.

Το ανάπτυγμα των καταφυγίων ήταν 304 μέτρα και το μήκος των στοών 485 μέτρα. Η αντοχή του ήταν σε μεμονωμένες βολές των 220 χιλιοστών.

Σκάλα παρατηρίου

Διοικητής του οχυρού ήταν ο λοχαγός Δαράτος Σπυρίδων, η προβλεπόμενη δύναμη ήταν 7 αξκοί και 249 οπλίτες, ενώ η υπάρχουσα ήταν 8 και 215 αντίστοιχα .Το οχυρό δεν βομβαρδίστηκε εξ αρχής ίσως λόγω αγνοίας της ύπαρξης του.

Την 08.00΄ της 6ης Απριλίου σμήνος ένδεκα αεροσκαφών πέταξε στην περιοχή χωρίς να εκδηλώσει επίθεση. Την 11.00 ΄διλοχία σε ακανόνιστο σχηματισμό εμφανίσθηκε στον δρόμο Κάτω Νευροκόπι- Περιθώρι. Ο διοικητής του οχυρού αφού πείσθηκε ότι πρόκειται για Γερμανούς τους άφησε να πλησιάσουν στα 500-600 μέτρα και έβαλε εναντίον τους με πυρά αυτομάτων όπλων και όλμων διασκορπίζοντας όσους έμειναν ζωντανοί. Αυτοί αποσύρθηκαν στον λόφο νεκροταφείου και έβαλλαν κατά των φατνωμάτων των έργων. Σύντομα όμως και αυτοί αποδεκατίσθηκαν από τους όλμους του οχυρού και τα πυρά του οχυρού Παρταλούσκα. Τις απογευματινές ώρες εκδηλώθηκε επίθεση δύο ταγμάτων ενώ πυροβόλα ευθυτενούς τροχιάς άρχισαν να βάλλουν από 14.00΄. Τα τάγματα καθηλώθηκαν από τα πυρά του οχυρού και των Μαλιάγκα και Παρταλούσκα. Σε δεύτερο κλιμάκιο ακολουθούσε δύναμη, περίπου συντάγματος η οποία βλήθηκε από πυροβολικό και διασκορπίστηκε στο δάσος Βασίλκα. Οι απώλειες του οχυρού ήταν δύο νεκροί και επτά τραυματίες και αχρηστεύθηκαν πέντε έργα. Κατά την διάρκεια της νύχτας περίπολος που είχε ως αποστολή τον σύνδεσμο με την Παρταλούσκα καθώς και τραυματιοφορείς δέχθηκαν πυρά από το χωριό Περιθώρι. Ο διοικητής διέταξε την βολή όλμων και αυτομάτων όπλων εντός του χωρίου και ζήτησε πυρά παρενοχλήσεως από την Παρταλούσκα ώστε να μην υπάρξει διείσδυση. Μία ώρα αργότερα οι Γερμανοί σίγησαν.

Την επομένη ο αγώνας του οχυρού γίνεται επικός. Την 05.00΄εχθρικό πυροβολικό βάλλει κατά του οχυρού, όπως και οι Γερμανοί μέσα από το Περιθώρι. Το Ελληνικό πυροβολικό βάλλει εναντίον των συγκεντρώσεων προσωπικού και μέσων προκαλώντας σοβαρές φθορές.. Την 08.00 εκδηλώνουν επίθεση από δύο κατευθύνσεις αλλά καθηλώνονται. Τα έργα που καταστράφηκαν την προηγουμένη άφησαν μικρό κενό και απυρόβλητους χώρους και έτσι τμήματα του εχθρού επικάθησαν επί του οχυρού(διμοιρία Δ)΄. Ο διμοιρίτης αναφέρει την είσοδο Γερμανών εντός της στοάς (έργο Β22 πολυβολείο) λαμβάνει ανάλογες διαταγές και σβήνει όλα τα φώτα. Ο αγώνας παίρνει δραματική μορφή καθώς οι συνεχείς πολυβολισμοί οι εκρήξεις χειροβομβίδων και οι κραυγές των τραυματιζομένων και νεκρών Γερμανών δίνουν εικόνα κόλασης. Μετά από δύο ώρες περίπου δεν έμεινε κανείς Γερμανός. Παράλληλα ομάδα αντεπίθεσης του κεντρικού συγκροτήματος εκτελεί επιτυχή εξόρμηση και με χειροβομβίδες και αυτόματα φωνάζοντας την γνωστή ιαχή ΑΕΡΑ δίνουν την εντύπωση πολυαρίθμων και κατορθώνουν να απωθήσουν τους Γερμανούς οι οποίοι πέφτουν αμέσως μετά στα πυρά φραγμού του οχυρού καθώς και του πυροβολικού. Ο γύρω χώρος είναι γεμάτος από νεκρούς Γερμανούς, μεταξύ των οποίων και ένας λοχαγός(υπέκυψε στα τραύματα) και εγκαταλειμμένα έξι πολυβόλα, τρία οπλοπολυβόλα, σαράντα τρία τυφέκια, μία καπνογόνος και πληθώρα πυρομαχικών. Την 16.30΄ νέα επίθεση Συντάγματος με οκτώ άρματα και τέσσερις πυροβολαρχίες. Καθηλώνονται και από τα πυρά του οχυρού και του πυροβολικού αχρηστεύετε ένα άρμα και περί την 18.00΄αποχωρούν. Οι απώλειες του οχυρού ήταν τρείς νεκροί και εννέα ελαφρώς τραυματίες. Την 20.30΄ δεκάδα αρμάτων βάλλεται από το πυροβολικό, καταστρέφονται τρία και τα υπόλοιπα αποσύρονται στο δασύλλιο. Την 23.00΄ μικρές ομάδες πλησιάζουν τα συρματοπλέγματα. Βάλλονται από πολυβόλα και αποχωρούν.

Την 8 Απριλίου και από τις 06.00΄διλοχία και άλλα τμήματα επιτίθενται κατά των διμοιριών Β και Γ καθώς και της Α και των έργων επί του Σύλλα και καθηλώνονται ενώ όσοι επετέθησαν από το χωριό Περιθώρι συμπτύχθηκαν εκεί. Περί την 08.00΄ νέες προσπάθειες κατά της διμοιρίας Δ ενώ βάλλονται από τα πυρά και το πυροβολικό κατορθώνουν να πλησιάσουν περί τα τετρακόσια μέτρα και μικροομάδες που είχαν καθηλωθεί πρό των Β-Γ διμοιριών κατορθώνουν να ανέβουν στην επιφάνεια του. Ο λοχαγός Δαράτος, διοικητής, ενισχύει την ομάδα αντεπίθεσης με τραυματιοφορείς και νοσοκόμους και διατάσσει αντεπίθεση. Η ομάδα εξορμά γεμάτη ενθουσιασμό και για μισή ώρα γίνεται πάλη ενόπλων. Οι Γερμανοί μπροστά στην ορμητικότητα αυτή κάμπτονται και αποχωρούν ατάκτως. Ο τόπος είναι γεμάτος από νεκρούς των επιτεθέντων και πολεμικό υλικό. Από 12.45 ΄το οχυρό και ο Σύλλας βάλλονται από σφοδρά πυρά πυροβολικού. Την 14.00΄δύο Συντάγματα με άρματα επιτίθενται και πάλι από την κατεύθυνση Δασωτού ενώ τμήματα από το Περιθώρι επιχειρούν στα νώτα του οχυρού. Μετά τρίωρο αγώνα καθηλώνονται και πάλι. Η επίθεση επεκτάθηκε τις απογευματινές ώρες χωρίς αποτέλεσμα και μετά την 21.30 επεκράτησε σχετική ηρεμία η οποία διακόπηκε από πυρά πυροβολικού εκατέρωθεν και μετά τα μεσάνυκτα.

Οι απώλειες του οχυρού ήταν τέσσερις τραυματίες από τους οποίους ο ένας αξιωματικός. Την 9ην Απριλίου εχθρική δύναμις διεισδύει μεταξύ των Μαλιάγκα και Περιθώρι και καταλαμβάνει το ύψωμα Σύλλα. Συνδυασμένη επίθεση από το Συνδετικό Μαλιάγκας και του οχυρού Περιθώρι πετυχαίνει περί την 12.00 ΄να καταλάβει και πάλι το ύψωμα μετά από σκληρό αγώνα. Οι Γερμανοί άφησαν στο πεδίο ογδόντα νεκρούς άφθονο πολεμικό υλικό και συνελήφθησαν πέντε αιχμάλωτοι μεταξύ των οποίων και ένας λοχαγός. Περισυνελλέγησαν πολλοί τραυματίες. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν δύο νεκροί εκ των οποίων ο ένας αξιωματικός και περί τους είκοσι τραυματίες. Η συνθηκολόγηση στην Θεσσαλονίκη βρήκε το οχυρό Περιθώρι περήφανο στην θέση του. Ορισμένες φωτογραφίες είναι του καλού φίλου Μιλτιάδη Δημητριάδη.

Ο διοικητής του οχυρού Λοχαγός Δαράτος με τον διοικητή του 1/266 γερμανικού τάγματος, Ανχη Χέμπεργκερ.
Μνημείο Γερμανών Πεσόντων

Θώρακας ολμοβολείου 81 χιλιοστών

Σχέδιο του Οχυρού

Ηλίας Λ. Κοτρίδης

Απάντηση

ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ